گرایش به تحلیل سیاسی و اثرات تربیتی درس تاریخ در دوره مشروطه
کد مقاله : 1024-5THAHCONF
نویسندگان
محمدرضا عسکرانی *
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. askarani@pnu.ac.ir
چکیده مقاله
در دوره قاجاریه نویسندگان کتاب‌های درسی به‌مرور به اهمیت توجه به تاریخ برای نهادینه شدن ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی در فراگیران پی بردند و «آموزش تاریخ» به‌صورت رسمی آغاز شد. روند گذار از روایتگری به تحلیل‌گرایی هدفمند سیاسی در تربیت فراگیران، مسئله‌ای است که این نوشتار درصدد بازشناسی آن است و نویسنده باهدف بازشناسی آموزه‌های سیاسی و تربیتی موجود در کتاب‌های درسی، می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که دیدگاه متفاوت نویسندگان دوره مشروطه در زمینه موضوعات سیاسی و اجتماعی، با مورخان سنتی، چه اثری در محتوای آموزشی کتاب‌های درسی گذاشت؟ رویکرد این پژوهش «کیفی» و «توصیفی – تحلیلی» است و داده‌ها بر پایه منابع «کتابخانه‌ای» گردآوری و به ‌روش «تحلیل محتوا» میزان پوشش موضوعات تربیتی و سیاسی نمونه‌هایی از کتاب‌های درسی مورد ارزیابی قرارگرفته‌اند. فرض می‌شود که آشنایی نسبی با روش‌های تدریس تاریخ در اروپا، موجب افزایش تحلیل‌گری نسبت به روایتگری در کتاب‌های درسی تاریخ شد و این بررسی نیز نشان می‌دهد که کتاب‌های درسی تاریخ دوره مشروطه با برجسته‌ کردن ارزش‌های ملی و پرداختن به تاریخ ایران باستان، به تربیت سیاسی محور دانش‌آموزان همت گماشتند و «آموزش تاریخ» که برآیندی از کُنش متقابل تحوّلات آموزشی و اصلاحات سیاسی و اجتماعی این دوره بود، به‌ویژه در تقویت اخلاقی و هویت ملی فراگیران به کار گرفته شد.
کلیدواژه ها
آموزش تاریخ، تعلیم و تربیت، فواید تاریخ، برنامه‌ریزی آموزشی، کتاب‌های درسی
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی